Bạn lúng túng không biết dạy con tiếng Việt như thế nào?

Người lớn không biết nên dạy trẻ tiếng Việt như thế nào trong môi trường nước ngoài. Ngay cả ở Việt Nam, người lớn chúng ta liệu có thật sự biết cách để trẻ giỏi ngôn ngữ?

Nuôi dạy trẻ nói thông thạo đa ngôn ngữ (hoặc tiếng Việt) là một công việc khó với cha mẹ nhất là đối với cha mẹ bận rộn & việc đó càng khó hơn khi bạn muốn nuôi dạy con đọc thông viết thạo tiếng Việt trong môi trường mà tiếng Việt không phải là ngôn ngữ chính. Khi trẻ lớn hơn, thời gian trẻ phải học ở trường, tham gia các hoạt động ngoại khoá, làm bài tập về nhà càng khiến cho việc dạy con học tiếng Việt trở nên thử thách.  

Đối với một số cha mẹ khi quyết định dạy con tiếng Việt thì lại không có chuyên môn , không được đào tạo nghề sư phạm cũng như thiếu thông tin kiến thức để dạy con. Nhiều cha mẹ cũng vì quá bận rộn gửi con tới các trường/lớp học tiếng Việt ở địa phương mình ở tuy nhiên cách dạy của những nơi này cũng nhiều điều còn bất cập. Phần lớn người dạy cũng là cha mẹ tình nguyện viên. Một số cũng chưa qua trường lớp dạy tiếng, một số thì dạy lại những gì họ đã từng dạy cho con của họ . Một số dạy theo lối cũ mình đã từng học ở quê nhà & nó sẽ rất khác và mâu thuẫn trong cách trẻ được học ở đất nước đang sinh sống. Ví dụ như ở  Việt Nam trước kia , cha mẹ thường hay được giáo dục một cách thụ động, thuộc lòng bài thầy giảng một cách máy móc, còn ở phương Tây & các nước phát triển , trẻ sẽ có nhiều cơ hội chọn cái chúng thích, các bài học cũng được thiết kế sinh động, lý thú, hấp dẫn gây kích thích, tò mò.  Chính vì điều đó phần lớn , trẻ sẽ cảm thấy mất dần hứng thú trong việc học , mất dần động lực tìm hiểu về văn hoá đất nước cha mẹ sinh ra. 

Nguồn tài liệu học tiếng Việt khó tiếp cận & không phong phú. Khi mình bắt đầu đọc sách cho con thì mình mua rất nhiều sách từ Việt Nam đem qua, đồng thời cũng đi nhiều nhà sách, thư viện để mua sách tiếng Pháp cho con, phải nói rằng sách của họ làm quá đẹp, bắt mắt, hấp dẫn & nhiều lúc mình thấy nản khi cầm những cuốn sách mua từ Việt Nam. So sánh về sách thì sẽ rất nhiều sự khập khiễng với 1 bên là thị trường ít người yêu sách & 1 bên là đất nước có lượng người đọc cao, dân trí cao, thị trường sách cạnh tranh nên sản phẩm của họ có nhiều thứ vô cùng tuyệt vời. Tại Việt Nam, những năm gần đây, mình đánh giá cao sự nỗ lực của các công ty phát hành sách có sự cải thiện đáng kể về chất lượng lẫn nội dung cho sách. Sách dạy tiếng Việt cho con cũng rất ít nguồn để mình tìm được ở nước ngoài , sách mua từ VN thì nhiều sách biên soạn chưa được tốt & cũng lại dạy theo cách chưa được hay lắm đối với trẻ. Sách cho cha mẹ để dạy tiếng việt cũng không nhiều & phần lớn mình đọc qua đều không ưng ý.

Không có sự hỗ trợ ở nước ngoài hoặc nguồn hỗ trợ rất hạn chế. Khi bạn sinh sống ở nước ngoài thì bạn thiếu gia đình bên cạnh, không có cộng đồng nói tiếng việt nhiều người để tạo môi trường thực tập cho con bạn. Như cá nhân mình là người duy nhất có thể nói tiếng Việt với con và mình biết nhiều gia đình sống ở nước ngoài,, nơi ở cũng cách xa nhau, đi gặp nhau cũng đã là một vấn đề vì ai cũng bận rộn với cuộc sống cá nhân lại thêm khoảng cách địa lý. Nhiều nơi không có trường dạy tiếng Việt, hoặc có thì cũng rất xa cha mẹ cũng không tiện đưa con đi học  Các lớp tiếng Việt tổ chức vào cuối tuần cũng gây bất tiện cho một số gia đình. 

Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tiếng Việt ở nước ngoài

1. Cha mẹ

- Trình độ học vấn, trình độ hiểu biết của cha mẹ, vị trí trong xã hội

Cha mẹ có hiểu biết & trình độ học vấn cao có khuynh hướng sẽ muốn con học tiếng Việt một cách nghiêm túc , có sự đầu tư bài bản hơn để dạy con học ví dụ như đọc sách tiếng Việt cho con, dạy con học đọc, viết. Vốn từ cha mẹ nói chuyện với con hằng ngày cũng sẽ nhiều hơn với cha mẹ có trình độ học vấn thấp hơn & điều này ảnh hưởng rất lớn lên trẻ. 

- Sự hiện diện của cha mẹ

 Bạn có để ý bạn dành bao nhiêu giờ trong một ngày ở bên con , chơi với con , nói chuyện với con? hay bạn quá bận trong công việc mưu sinh hằng ngày & thời gian ở bên con rất ít.   

 - Thái độ & giá trị 

Cha mẹ có thái độ như thế nào với tiếng Việt? Cha mẹ nghĩ thế nào về tầm quan trọng của nó ? Nó quan trọng hay không quan trọng để gìn giữ  & duy trì cho con? Cha mẹ chỉ muốn con giao tiếp cơ bản còn tiếng Anh/ Pháp/ ngôn ngữ khác mới là quan trọng cho tương lai sau này vì con cũng sẽ sống lâu dài ở đây ? tất cả là sự lựa chọn của bạn. 

- Hỗ trợ của gia đình & cộng đồng

Một số gia đình có ông bà ở bên có thể hỗ trợ ít nhiều hoặc họ có sự hỗ trợ từ một nhóm bạn, nhóm cộng đồng sống gần với nhau. 

2. Cơ hội sử dụng ngôn ngữ

Trẻ có bao nhiêu cơ hội để sử dụng Việt trong một ngày. Cha mẹ có thường xuyên nói chuyện tiếng Việt ở nhà với con không? Cha mẹ có gặp gỡ bạn bè người thân nói tiếng Việt không? Trẻ có được nói chuyện với gia đình ở Vn hay không

Tự đánh giá hoàn cảnh của mình

1. Thời gian bạn cho con như thế nào? Bao nhiêu lần trong một tuần? Một lần bao nhiêu phút/giờ?

2. Khả năng bạn có thể dạy con  của bạn như thế nào? Bạn có chuyên môn dạy con? Bạn có thể tự học để dạy con? bạn đọc sách cho con thường xuyên? 

3. Sự hỗ trợ của gia đình, cộng đồng nơi bạn đang sống?

4. Quan điểm về việc nuôi dạy con tiếng Việt?

5. Con của bạn thế nào? Bao nhiêu tuổi? Trẻ có thể hiểu bạn nói tiếng Việt không? Nó là một đứa thích học theo kiểu gì? Thích học theo kiểu trò chơi? hay trẻ có thể ngồi học nghiêm túc? Trẻ thích học qua hình ảnh, âm nhạc...etc

6. Sự kỳ vọng, sự mong chờ, mục tiêu. Bạn muốn con thông thạo tiếng Việt ở mức độ nào? chỉ cần hiểu bạn nói, không cần phải nói được tiếng Việt? Đọc thông viết thạo tiếng Việt? Chỉ cần hiểu & trả lời những câu đơn giản? etc 

Như vậy để trẻ thông thạo tiếng Việt hay một ngôn ngữ nào đó không phải là chuyện một sớm một chiều mà đó là công việc lâu dài. Con trẻ rất cần bạn là người đã hiểu biết thông thạo ngôn hướng dẫn con và nhất là cần có sự nhẫn nại, bền bỉ để đồng hành cùng con trong nhiều năm.