✍🏼Phát triển một kế hoạch dạy & học Tiếng Việt ✍🏼

Bài viết dành cho cha mẹ Việt sinh sống ở nước ngoài.

Khi nuôi dạy con bạn cần xác định là làm sao để con có thể yêu thích & tự chủ động trong việc học nói chung cũng như việc học tiếng Việt nói riêng. Vì chỉ có sự yêu thích, đam mê thì trẻ mới có động lực thôi thúc tự mày mò tìm tòi, học hỏi mà không có áp lực, ép buộc từ phía cha mẹ. Khi con người ta đam mê thứ gì đó thì họ mới có nội lực mạnh mẽ đi tới tận cùng. 

Sẽ không có một phương án chung phù hợp với tất cả mọi gia đình & cũng sẽ không có một sự bảo đảm nào cho việc con bạn sẽ hoàn toàn thông thạo tiếng Việt khi bạn tự dạy con ở nhà tuy nhiên chúng ta sẽ có một vài chiến lược để giúp con có thể học & yêu thích tiếng Việt cùng cha mẹ.

❣️Người lớn cần chuẩn bị 

Đầu tiên người lớn là chính chúng ta, các bậc cha mẹ cần phải được chuẩn bị trước một vài hành trang cho mình. Thứ nhất là xác định mình cần phải đồng hành cùng con, hiểu là đây là một chặng đường dài & không thể giục trẻ nhanh chóng thành thạo tiếng Việt trong vòng 1-2 năm. Các bạn cũng nên xác định mức độ kỳ vọng của mình với con & đừng nên cố gắng đặt mục tiêu quá cao mà không phù hợp với trẻ. Nếu con thích vận động đừng ép trẻ ngồi một chỗ, nếu con thích học qua các hình ảnh hãy nghĩ xem mình có thể giới thiệu tiếng Việt cho con qua các tranh sách, bài báo, hình chụp...etc. Thứ hai , người lớn cần chuẩn bị một môi trường cho con một cách tốt nhất trong khả năng của mình. ( Không nên quá phụ thuộc vào internet , các trang mạng xã hội nhìn vào “ nhà người ta có cái này" nên nhà mình cũng phải cố đi có cái đó. Cái họ có chưa chắc đã phù hợp với gia đình của bạn, mỗi gia đình có một hoàn cảnh khác nhau nên bạn tìm hiểu & đánh giá lại cái gì là cần cho gia đình & con mình. )

❣️Cha hoặc mẹ chỉ nói tiếng Việt với con (gia đình có cha & mẹ không nói cùng 1 ngôn ngữ mẹ đẻ- phương pháp OPOL)

✅ Cha hoặc mẹ nên thường xuyên trò chuyện với trẻ bằng tiếng Việt, cố gắng không đổi hoặc dùng từ của ngôn ngữ cha mẹ biết, giữ giao tiếp với trẻ thường xuyên hằng ngày & quan trọng nhất là có sự kiên trì không nản lòng. Một số chuyên gia cho biết , trẻ cần tiếp xúc với 1 ngôn ngữ lý tưởng nhất là từ 20-30% khoảng thời gian trẻ thức , vì vậy chúng ta nên dành thời gian cho con tiếp xúc với tiếng Việt là 20-30%. Đôi khi trong các cuộc giao tiếp hằng ngày với con, chúng ta hay thấy trẻ trả lời chúng ta bằng ngôn ngữ chúng thông thạo hơn, đừng nói với trẻ “ cha/mẹ không biết tiếng Anh/Pháp" ( thứ tiếng mà khi con trả lời bạn) vì chúng ta đang vô tình dạy cho trẻ sự nói dối vì trẻ chắc chắn biết cha/mẹ có thể nói được  ngôn ngữ mà chúng đã trả lời.  Bạn cứ bình tĩnh , kiên định nói tiếng Việt với con và nhắc con “ cha/mẹ đang nói tiếng Việt với con, cha/ mẹ sẽ rất hài lòng/vui khi con trả lời tiếng Việt với cha/mẹ"  hoặc “ cha/mẹ biết con nói tiếng Anh/Pháp dễ hơn với con nhưng con cứ cố gắng nói tiếng Việt với cha/mẹ, cha/mẹ sẽ sửa/giúp/nhắc cho con" 

✅Đối với cha hoặc mẹ có thể nói được ngôn ngữ của người còn lại thì khi nói chuyện với nhau chúng ta có một ngôn ngữ chung tuy nhiên khi cha & mẹ nói chuyện với nhau bằng một ngôn ngữ khác thì đây là ngôn ngữ thứ ba trẻ được học một cách thụ động.

✅Cha/mẹ nói ngôn ngữ đa số nên có sự hỗ trợ với người còn lại để tác động lên trẻ nhiều hơn. Chồng mình có một khoảng thời gian ở Việt Nam & hiểu một số từ, câu đơn giản, chồng cũng cố gắng nói tiếng Việt khi có thể với con , cách làm này vừa giúp mình trong việc dạy con tiếng Việt đồng thời cũng mang lại không khí vui vẻ.

(Ngôn ngữ đa số là ngôn ngữ được sử dụng chính ở nước đang sinh sống . Ngôn ngữ thiểu số là ngôn ngữ chỉ có một số ít người sử dụng )

✅Cố gắng nói & giao tiếp thật nhiều với trẻ bằng tiếng việt mặc dù có thể tiếng Việt của bạn có thể không hoàn toàn xuất sắc , khi bạn giao tiếp được nhiều với con là bạn không chỉ giúp con sử dụng ngôn ngữ mà còn tăng sự kết nối giữa con với bạn.  Dạy con tiếng Việt tất nhiên là một điều tốt nhưng nó không giá trị bằng việc bạn có sự kết nối bền chặt với con của bạn. 

Với cuộc sống hiện đại, bạn cũng nên có một vài sự trợ giúp từ sách, từ radio, các phương tiện truyền thông chính thống từ VN, hãy thường xuyên liên lạc với gia đình, bạn bè, người thân bất kể ở đâu trên thế giới thông qua internet, các phần mềm cuộc gọi (zalo, fb messenger, zoom...etc).  

❣️Tiếng Việt được sử dụng hoàn toàn ở nhà. (Minority Language at home) 

Đối với gia đình cả cha & mẹ nói cùng tiếng Việt mà không sinh sống ở Việt Nam thì con cái sẽ học ngôn ngữ ở đất nước sở tại qua môi trường bên ngoài (trường lớp, bạn bè, môi trường xung quanh). Có một khuyết điểm ở đây là trẻ sẽ gặp một số khó khăn nhất định khi không hiểu được ngôn ngữ được sử dụng ở địa phương mình đang sống tuy nhiên trẻ sẽ nhanh chóng thích nghi & học ngôn ngữ rất dễ dàng. Độ tuổi trẻ càng nhỏ thì thời gian trẻ thích nghi càng nhanh. 

❣️Một vài cách tiếp cận khác (Time & Place) 

Chọn thời gian & địa điểm để nói tiếng Việt, chọn chủ đề để cùng nói tiếng Việt. Mình lấy ví dụ như bạn có thể chọn một ngày trong tuần chỉ nói tiếng Việt cho con, hoặc một phòng nào đó trong nhà để thực tập nói tiếng Việt hoặc cùng thống nhất với con khi nói về chủ đề “ thức ăn" chẳng hạn chúng ta cùng nói tiếng Việt ( chủ đề có thể thay đổi tuỳ bạn) 

❣️Kết hợp nhiều cách tiếp cận khác nhau

Khi dạy con, quan trọng vẫn là bạn theo dõi trẻ, quan sát trẻ , hiểu trẻ muốn/thích/hứng thú với điều gì mà thiết kế trò chơi, hoạt động phù hợp với trẻ. 

❣️Chuẩn bị kế hoạch như thế nào

Dưới đây là một bảng tóm tắt kế hoạch đơn giản để bạn có một “ bản đồ" trong việc tự dạy con tiếng Việt ở nhà.

Hãy cùng viết xuống những ý này trong một cuốn sổ để bạn có cái nhìn khái quát và có một kế hoạch đúng đắn trong việc duy trì tiếng Việt cùng con ở nhà.